Skrzydlik na oku – co to? Czy to groźne?

Skrzydlik oka to dolegliwość, która może wzbudzać niepokój, zwłaszcza gdy ktoś po raz pierwszy zauważy zmiany na powierzchni oka. W tym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest skrzydlik, jakie są jego przyczyny, objawy oraz metody leczenia. Dowiesz się również, jakie środki zapobiegawcze warto stosować, aby zminimalizować ryzyko jego rozwoju.

Co to jest skrzydlik na oku?

Skrzydlik to zgrubienie lub narośl, która pojawia się na powierzchni oka, głównie na spojówce – cienkiej błonie pokrywającej przód oka oraz wewnętrzną stronę powiek. Jest to łagodna zmiana, co oznacza, że nie ma charakteru nowotworowego. W przypadku skrzydlika, tkanka spojówki nadmiernie rozrasta się, tworząc trójkątną narośl. Najczęściej pojawia się po wewnętrznej stronie oka, blisko nosa. W miarę rozwoju zmiana może przesuwać się w stronę rogówki, czyli przezroczystej części oka odpowiedzialnej za ostrość widzenia.

Rodzaje skrzydlika na oku

Skrzydlik może przybierać różne formy, które różnią się zarówno sposobem powstawania, jak i stopniem przytwierdzenia do rogówki. Wyróżniamy dwa rodzaje skrzydlika, w zależności od tego, czy jest to pierwszy przypadek, czy też jej nawrót:

• Skrzydlik pierwotny – zmiana, która rozwija się po raz pierwszy, bez wcześniejszych operacji ani interwencji.
• Skrzydlik wtórny (nawrotowy) – forma, która pojawia się ponownie po wcześniejszym usunięciu skrzydlika. Nawroty mogą być bardziej agresywne i trudniejsze do leczenia.

Skrzydlik można również sklasyfikować na podstawie sposobu, w jaki jest przytwierdzony do rogówki:

• Skrzydlik prawdziwy – tkanka rozrasta się w taki sposób, że całkowicie przylega do powierzchni rogówki. To sprawia, że usunięcie takiej zmiany może być bardziej skomplikowane. Ten typ skrzydlika często rozwija się stopniowo i może wymagać interwencji chirurgicznej, jeśli zaczyna zasłaniać pole widzenia.
• Skrzydlik rzekomy – to narośl, która styka się z rogówką jedynie w swoim wierzchołku, a jego podstawa jest luźniej połączona ze spojówką. Zwykle powstaje wskutek uszkodzeń rogówki. Ten typ skrzydlika jest często mniej trwały, ale może również prowadzić do problemów z widzeniem.

Jak często występuje skrzydlik na oku?

Badania pokazują, że skrzydlik na oku znacznie częściej występuje u osób mieszkających w ciepłych, nasłonecznionych rejonach, zwłaszcza w klimacie równikowym, gdzie ekspozycja na promieniowanie UV jest wyjątkowo wysoka. W krajach strefy równikowej zapadalność na tę dolegliwość wynosi od 5 do 15%, podczas gdy w Polsce wynosi zaledwie około 2%. Dlatego przypadłość ta bywa nazywana „okiem surfera”. Innym czynnikiem zwiększającym ryzyko jest płeć – mężczyźni chorują na skrzydlika częściej niż kobiety, choć dokładne przyczyny tego zjawiska nie są jeszcze do końca poznane.

Skrzydlik oka – przyczyny

Dokładne przyczyny powstawania skrzydlika nie są w pełni znane, jednak badania sugerują, że na rozwój tego schorzenia wpływa kilka czynników środowiskowych i genetycznych. Poniżej opisujemy najważniejsze z nich:

1. Długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV – długotrwałe narażenie na promieniowanie ultrafioletowe bez odpowiedniej ochrony oczu, takiej jak okulary przeciwsłoneczne, jest jednym z głównych czynników ryzyka. Promieniowanie ultrafioletowe powoduje mikrouszkodzenia, prowadząc do stanów zapalnych, które może wywołać skrzydlik.
2. Suchy i wietrzny klimat – skrzydlik występuje częściej u osób zamieszkujących suche, wietrzne regiony. W takich warunkach oczy są bardziej narażone na działanie pyłu, piasku i innych drobnych cząsteczek unoszących się w powietrzu. Jest to środowisko sprzyjające rozwojowi skrzydlika.
3. Czynniki genetyczne – jeśli w rodzinie występują przypadki skrzydlika, istnieje większe prawdopodobieństwo, że kolejni członkowie rodziny również mogą go doświadczyć. Choć mechanizm dziedziczenia tej przypadłości pozostaje nie do końca poznany, genetyka prawdopodobnie odgrywa istotną rolę w predyspozycji do rozwoju tego schorzenia.
4. Długotrwała ekspozycja na pył i zanieczyszczenia – praca lub życie w środowisku, gdzie oczy są często narażone na pył, kurz i inne zanieczyszczenia, może zwiększać ryzyko rozwoju skrzydlika. Szczególnie podatne na tę przypadłość są osoby pracujące na budowie, w rolnictwie oraz w przemyśle. Zagrożenie szczególnie dotyka miejsc z silnym zanieczyszczeniem powietrza cząstkami chemicznymi.
5. Wiek – skrzydlik częściej występuje u osób starszych. Może to być związane z długotrwałą ekspozycją na czynniki ryzyka oraz naturalnymi procesami degeneracyjnymi zachodzącymi w oku.

Skrzydlik oka – objawy

Objawy mogą być różne w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia. W początkowych stadiach skrzydlik może nie powodować żadnych dolegliwości, jednak w miarę jego rozwoju pacjenci mogą doświadczać:

• Zaczerwienienia oka.
• Swędzenia oka.
• Uczucia suchości i pieczenia.
• Uczucia obecności ciała obcego w oku.
• Światłowstrętu.
• Pogorszenia ostrości widzenia.
• Łzawienia oka.
• Widocznej zmiany na powierzchni oka.

W zaawansowanych przypadkach skrzydlik może prowadzić do poważniejszych zaburzeń widzenia, zwłaszcza gdy obejmuje centralną część rogówki. Dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie i monitorowanie tej zmiany przez specjalistę.

Skrzydlik na oku u dziecka – czy to możliwe?

Skrzydlik oka jest schorzeniem występującym głównie u dorosłych, zwłaszcza w starszym wieku. W przypadku dzieci skrzydlik występuje bardzo rzadko, ale jeśli już się pojawi, jego przyczyny są podobne do tych, które obserwujemy u dorosłych. Główne czynniki ryzyka to długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV, suche i wietrzne środowisko oraz predyspozycje genetyczne. Dzieci, które dużo czasu spędzają na zewnątrz, szczególnie w słonecznych i wietrznych warunkach, są bardziej narażone na tę przypadłość. Dlatego warto dbać o to, aby dzieci nosiły nakrycie głowy z daszkiem oraz okulary przeciwsłoneczne dobrej jakości. To proste, ale skuteczne sposoby na ochronę oczu przed słońcem i promieniowaniem UV.

Czy skrzydlik oka jest groźny?

Skrzydlik na oku jest łagodnym schorzeniem i rzadko stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia. W początkowych stadiach skrzydlik często nie powoduje objawów lub wywołuje jedynie niewielki dyskomfort, taki jak uczucie suchości czy podrażnienia oka. Wraz z postępem choroby, gdy skrzydlik zaczyna narastać na rogówkę, może dojść do zaburzeń widzenia, takich jak astygmatyzm. W skrajnych przypadkach, gdy zmiana obejmuje centralną część rogówki, może prowadzić do znacznego upośledzenia widzenia. Dlatego, choć skrzydlik sam w sobie nie jest zmianą złośliwą, jego obecność może negatywnie wpływać na jakość życia.

Skrzydlik oka – leczenie

Leczenie tej zmiany zależy od nasilenia objawów oraz wpływu na jakość życia pacjenta. W początkowych stadiach, gdy skrzydlik nie wpływa znacząco na jakość widzenia, stosuje się leczenie zachowawcze. Obejmuje ono aplikację kropli nawilżających oraz przeciwzapalnych, które łagodzą objawy takie jak zaczerwienienie, podrażnienie czy uczucie ciała obcego w oku.

W przypadkach, gdy skrzydlik powiększa się, rozwija w kierunku centrum rogówki lub powoduje astygmatyzm, zaleca się leczenie operacyjne. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym i trwa około 20 minut. Celem jest usunięcie narośli i przywrócenie gładkiej powierzchni oka. Należy jednak pamiętać, że skrzydlik ma tendencję do nawrotów. Ryzyko wznowy po operacji sięga nawet 80%. Ważne jest zatem, aby po zabiegu regularnie monitorować stan oka przez okulistę oraz unikać czynników sprzyjających nawrotowi.

Jak zapobiegać skrzydlikowi oka?

Chociaż nie ma jednoznacznych metod zapobiegania skrzydlikowi, to jednak przestrzeganie kilku zasad może znacznie zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia. Oto kilka praktycznych porad:

• Noszenie okularów przeciwsłonecznych – to podstawowa ochrona przed promieniowaniem UV, które jest jednym z głównych czynników powodujących skrzydlik.
• Ochrona oczu przed wiatrem i pyłem – warto unikać długotrwałego przebywania w wietrznych i suchych miejscach, a jeśli jest to niemożliwe, nosić okulary ochronne.
• Regularne nawilżanie oczu – osoby z problemem suchego oka powinny regularnie stosować nawilżające krople do oczu, które pomagają chronić spojówkę przed podrażnieniami.
• Unikanie dymu i zanieczyszczeń powietrza – w miarę możliwości warto unikać miejsc z dużym stężeniem zanieczyszczeń powietrza, które mogą podrażniać spojówkę.
• Regularne badania okulistyczne – regularne wizyty u okulisty i badania wzroku pozwalają na wczesne wykrycie ewentualnych zmian i podjęcie odpowiednich działań profilaktycznych.

Bibliografia:
https://www.wokularach.pl/blog/skrzydlik-przyczyny-objawy-leczenie
https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyrogowkiitwardowki/122274,skrzydlik-i-tluszczyk
https://www.bezokularow.pl/poradnik/tluszczyk-i-skrzydlik-charakterystyka-chorob-oka
A. Sieja-Bujewska, Współczesne metody postępowania w skrzydliku. „Przegląd Okulistyczny” 2012, nr 4 (48), s. 4-5.